Seans dla planety. 10 świetnych filmów z ekologicznym przesłaniem

05-06-2021

fot. materiały prasowe

Globalne ocieplenie, wylesianie, zalewające planetę śmieci i chemikalia – ludzkość zapomniała o więzi ze światem natury, a pycha i przekonanie o wszechpotędze człowieka pchnęły nas na granicę klimatycznej katastrofy. Z okazji obchodzonego dziś Dnia Ochrony Środowiska wybraliśmy 10 filmów fabularnych z ekologicznym przesłaniem. Od horrorów klasy B po animację studia Ghibli, od Antypodów po lodowe odludzia Arktyki przyglądamy się utrwalonym na filmowej taśmie relacjom człowieka z naturą, opowieściom o odwiecznym konflikcie przyrody i cywilizacji. Wreszcie ku przestrodze przypominamy filmowe dystopie i ekologiczne kino zemsty, w którym ekosystem dokonuje brutalnego odwetu za zadane mu krzywdy. Polecamy!

/tekst: Dominika Laszczyk/

1/10

Jeździec wielorybów (reż. Niki Caro)

Według maoryskiej legendy Pai jest jedyną prawowitą dziedziczką Paikei – mitycznego przywódcy plemienia, który w czasach, kiedy Ziemię spowijała wielka pustka, przypłynął z mitycznej Hawaiki na grzbiecie wieloryba. Dziadek dziewczynki nie chce zaakceptować wnuczki w roli przyszłego przywódcy, który wyprowadzi społeczność Maorysów z kryzysu. Niki Caro uświęca świat natury, proponując niezwykle intymne, czułe spojrzenie na relacje łączące człowieka z przyrodą. Szacunek i podziw dla oceanu i zamieszkujących go stworzeń okazują się elementem tożsamości oraz podstawą kultury, tradycji i jednoczących wspólnotę rytuałów. Wszak u podstaw rozpoczynającego film mitu leży przekonanie, że Matka Natura świadomie czekała na przybycie człowieka, włączając go w krąg uniwersalnych przemian.

Długi Weekend ( reż. Colin Eggleston)

Osadzony w konwencji eko-horroru, krwawy odwet natury na lekceważących jej prawa ludziach. Biwakująca w australijskiej głuszy para ściąga na siebie zagładę, bezmyślnie popełniając kolejne grzechy wobec ekosystemu. Nad postaciami krążą orły opłakujące zniszczone przez ludzi gniazdo, a krew zabitego przez turystów diugonia przybrzeżnego barwi wody rajskiej zatoki. Gdy do zapasów wprowadzają się mrówki, drogę powrotną odcinają gęste zarośla, idylla zamienia się w koszmar...

Trudno jednak nie życzyć pechowym wczasowiczom końca w męczarniach, bo w „Długim weekendzie” reprezentujący cywilizację człowiek rozrzucający wokół śmieci, polujący na zagrożony gatunek czy nonszalancko odrzucający niedopałek na suchą ściółkę, jest antagonistą, którego trzeba usunąć.

Dying Breed (reż. Jody Dwyer)

Grupa przyjaciół, miejska legenda i spisek Matki Natury z kanibalami. Przyroda terrorem odpowiada na terror i nie zamierza być bezbronną ofiarą cywilizacji.

Legenda, według której wilk tasmański, od lat trzydziestych oficjalnie uznawany za gatunek wymarły, rzekomo po dziś dzień żyje gdzieś w tasmańskiej dżungli okazuje się prawdą. Grupa przyjaciół przybywa na wyspę, aby odnaleźć dowody świadczące o obecności zwierzęcia i wyjaśnić sprawę zaginięcia siostry jednej z postaci. Na miejscu zastają prymitywną, brutalną społeczność potomków Alexandra Pearce’a – kryminalisty i kanibala, która opiera swój jadłospis na turystach próbujących odnaleźć tajemnicze zwierzę. Skoro ostatni wilk tasmański padł w niewoli, w makabrycznym „Dying Breed” jedynie dochowanie ścisłej tajemnicy gwarantuje ocalenie gatunku. A któż lepiej ochroni przed dążącymi do ujawnienia prawdy śmiałkami, niż grupa krwiożerczych kanibali?

Księżniczka Mononoke (reż. Hayao Miyazaki)

Książę Ashitaka w obronie swej wioski staje do walki z opętanym przez demona dzikiem. Zwycięstwo ma wysoką cenę: zadana przez zwierzę rana jest oznaką rzuconego na młodzieńca przekleństwa. Ashitaka wyrusza więc w podróż, by odnaleźć Ducha Lasu – bóstwo rządzące światem natury i poprosić go o zdjęcie klątwy. Po drodze bohater angażuje się w konflikt między panią Żelaznego Miasta a wychowaną przez wilki księżniczką Mononoke, która uważa gatunek ludzki za najokrutniejszego wroga przyrody.

Jedna z najpiękniejszych opowieści studia Ghibli to powrót do czasów japońskich mitów i tradycji, gdy lasy zamieszkiwały bóstwa, a zakłócenie naturalnego porządku sprowadzało na ludzi gniew sił natury. Krwawy konflikt między cywilizacją a przyrodą staje się osnową niespełnionej historii miłosnej, wyrażającej niemożność przywrócenia pełnej harmonii.

Bestie z południowych krain (reż. Benh Zeitlin)

Kilkuletnia Hushpuppy, mieszka wraz z nie stroniącym od mocnych trunków ojcem na bagnach Luizjany. Zależni od pogody i zmieniającego się poziomu wody mieszkańcy bayou, pomimo nadchodzącej powodzi nie chcą opuścić delty Missisipi. Ten przepiękny wizualnie film to wyjątkowy komentarz do ekologicznego kryzysu w Luizjanie, gdzie zanieczyszczone chemikaliami tereny zyskały niechlubny przydomek „alei raka”. Historię Hushpuppy uczącej się przetrwać w nękanym przez kolejne kataklizmy dorzeczu, dopełniają kadry topniejących lodowców – zapowiedź przewidywanego „rozpadu tkanek wszechświata", po którym już nic nie będzie takie jak wcześniej.

Kobieta idzie na wojnę (reż. Benedikt Erlingsson)

Kobieta w średnim wieku imieniem Halla wypowiada wojnę międzynarodowemu koncernowi zagrażającemu islandzkiemu środowisku. By utrudnić pracę hut i fabryk bohaterka zrywa okoliczne linie wysokiego napięcia. Przyjmując godny superbohaterki pseudonim „Kobieta z gór” Halla toczy samotny bój o przyszłość planety, a natura zdaje się dopingować jej bezwzględne działania, oferując schronienie w jaskiniach i mchu czy oddając ciepło gorących źródeł. Pełna absurdu historia o potrzebie radykalnych zmian w prawie związanych z ochroną środowiska i o hipokryzji rządzących z przepiękną. baśniową Islandią w tle.

Okja (reż. Bong Joon-ho)

Dystopijna przyszłość rządów korporacji, zmonopolizowanego rolnictwa i napompowanego chemikaliami jedzenia. Koreańska dziewczynka staje do walki z międzynarodowym przedsiębiorstwem, by uratować swoją zwierzęca przyjaciółkę Okję – wyhodowana na potrzeby mięsnego przetwórstwa zmutowaną super świnię. Reżyser „Parasite” serwuje widzowi pełną ironii społeczną satyrę z proekologicznym przesłaniem. Rozprawia się zarówno z obłudą korporacyjnego modelu, jak też z hipokryzją ikon prospołecznych kampanii, szydząc i z konsumeryzmu, i z konfliktowych miłośników alternatywnego stylu życia. Choć w „Okji” otrzymujemy gatunkowy miszmasz, czarny humor, elementy grozy oraz krytyczne zacięcie, w centrum wciąż pozostaje urocza opowieść o przyjaźni dziewczynki i potworkowatego stworzenia, która wyciśnie łzy wzruszenia nawet z mięsożernych sceptyków.

Pokot (reż. Agnieszka Holland)

Ekologiczny thriller na podstawie powieści „Prowadź swój pług przez kości umarłych” Olgi Tokarczuk. W Polsce XXI wieku społeczne zepsucie przesiąknęło nawet leśne polany Kotliny Kłodzkiej, gdzie wójt z księdzem za pan brat, niezależnie od pory roku polują na lokalną zwierzynę. Wszak wnyki czy wiatrówki jako symbol władzy i męskiej dominacji wciąż budzą nad Wisłą respekt, tym bardziej takie, pobłogosławione z kościelnej ambony. Za zadane krzywdy, pychę i okrucieństwo na oprawców spada kara – przepowiedziana w horoskopie astrologicznym, zapowiadana przez lokalną ekscentryczkę: myśliwi zaczynają ginąć, a miejsca zbrodni pokrywają ślady racic i łap...

Ostatnia zima (reż. Larry Fessend)

Arktyczne pustkowia, ocieplający się klimat i zło uwięzione w topniejącym lodzie, czyli echa Carpenterowskiego „Coś” z ekologicznym zacięciem. Podczas serii odwiertów w poszukiwaniu ropy członkowie ekipy wiertniczej przypadkowo uwalniają tajemniczą siłę zagrażającą człowiekowi. Pracownicy zaczynają cierpieć na dziwne objawy od halucynacji, po napady szału, lokalna przyroda pokazuje swe złowrogie oblicze, a ekolog współpracujący z firmą jest przekonany, że nadchodzi czas ostatecznej zemsty natury na ludziach, arktycznym aniołem zagłady wydaje się mityczny stwór Wendigo, mający przywrócić utraconą równowagę.

Mroczne wody (reż. Todd Haynes)

Niedawno świat zelektryzowała wiadomość o historycznym wyroku holenderskiego sądu wobec koncernu Shell, dlatego na naszej liście nie mogło zabraknąć dramatu sądowego. Wokół gigantycznej fabryki w Zachodniej Wirginii niszczeją pola, a bydło masowo zdycha. W imieniu lokalnych farmerów proces przeciwko potężnemu przedsiębiorstwu wytacza Mecenas Robert Bilott (Mark Ruffalo). Podczas trwającej piętnaście lat batalii sądowej prawnik stawia na szali swoją karierę i życie, aby ujawnić wstrząsającą prawdę na temat jednego z największych koncernów chemicznych na świecie.