Kanon według Times Square. New York Times wybrał sto najważniejszych filmów XXI wieku

Autor: Agnieszka Sielańczyk

23-09-2025

Kanon według Times Square. New York Times wybrał sto najważniejszych filmów XXI wieku

New York Times postanowił zamknąć ćwierćwiecze filmowej historii w rankingu stu najlepszych tytułów od 2000 roku – i jak się okazuje, konsensus w świecie filmu to pojęcie równie ulotne jak oryginalna fabuła w kolejnym sequelu Marvela.

„Parasite” Bonga Joon-ho na pierwszym miejscu? To wybór, który trudno podważyć, ale równocześnie idealnie ilustruje, jak bardzo zmieniło się globalne myślenie o kinie. Koreański thriller o klasowych podziałach wyprzedził „Mulholland Drive” Davida Lyncha i „There Will Be Blood” Paula Thomasa Andersona – trylogię, która wyznacza nowe standardy ambitnego autorskiego filmowania. To już nie jest era, w której amerykańskie produkcje automatycznie dominują prestiżowe listy.

Lista NYT-a ujawnia fascynujące napięcia współczesnej kinematografii. Aż 45 filmów pochodzi z pierwszej dekady XXI wieku, 33 z lat 2010-2019, a tylko 22 z okresu 2019-2025. To statystyka, która mówi więcej niż tysiąc esejów o kryzysie współczesnego kina – albo po prostu o tym, że na ocenienie wartości artystycznej potrzeba czasu i dystansu.

Christopher Nolan przewodzi gronu reżyserów z pięcioma filmami na liście, co czyni go prawdziwym hegemonem współczesnego blockbustera z ambicjami. Paul Thomas Anderson, bracia Coen i Alfonso Cuarón mają po cztery tytuły, potwierdzając status autorów, którzy potrafią łączyć artystyczne wizje z szacunkiem branży.

Ale prawdziwe zaskoczenia kryją się w wyborach, które wydają się kontrowersyjne. „Get Out” Jordana Peele'a na ósmym miejscu to sygnał, że horror może być najważniejszym gatunkiem współczesności – a przynajmniej tym, który najskuteczniej komentuje rzeczywistość społeczną. „Moonlight” Barry'ego Jenkinsa w pierwszej piątce dowodzi, że intymne opowieści o dorastaniu potrafią konkurować z wielkimi sagami i spektaklami wizualnymi.

Lista NYT-a to także manifest pewnej wizji kina – takiego, które nie boi się eksperymentów formalnych, ale nie zapomina o emocjonalnym ładunku. „Eternal Sunshine of the Spotless Mind” na siódmym miejscu przypomina, że najlepsze filmy XXI wieku to często te, które łamią konwencje narracyjne, a „In the Mood for Love” Wong Kar-waia na czwartej pozycji dowodzi, że poezja obrazu wcale nie musi ustępować miejsca efektom specjalnym.

Znaczące są też nieobecności. Brak filmów Spike'a Lee, Kennetha Lonergana czy Ruben Östlunda wskazuje na pewne ograniczenia perspektywy głosujących – lub na to, że lista ta reprezentuje bardziej mainstream artystyczny niż prawdziwe kinowe podziemie. Tylko dziesięć filmów z listy zdobyło Oscara dla najlepszego filmu, co potwierdza coś, o czym wiedzą wszyscy miłośnicy kina: Akademia często mija się z najważniejszymi dziełami swojego czasu.

The Zone of Interest Jonathana Glazera na dwunastej pozycji to wybór, który definiuje obecną dekadę – kino, które nie ucieka od trudnych tematów, ale znajduje dla nich radykalnie nowe formy wyrazu. To film, który pokazuje, że XXI wiek to era, w której forma i treść muszą być równie rewolucyjne.

Ranking NYT-a to mapa współczesnych obsesji kinowych, które wahają się między spektaklem a kontemplacją, między globalną perspektywą a lokalnymi historiami. To także świadectwo epoki, w której kino stało się prawdziwie międzynarodowe, ale paradoksalnie – bardziej niszowe niż kiedykolwiek.

Czy to kanon definitywny? Oczywiście nie. Ale to portret czasów, w których żyjemy – czasów, kiedy najlepsze kino powstaje w Korei Południowej, Danii i Meksyku równie często jak w Hollywood. I czasów, w których lista najlepszych filmów staje się pretekstem do dyskusji o tym, jak bardzo zmieniło się nasze rozumienie tego, co kino może i powinno robić.

Pierwsza dwudziestka poniżej wraz z opisem.

21. The Royal Tenenbaums (Wes Anderson)

22. The Grand Budapest Hotel (Wes Anderson)

23. Boyhood (Richard Linklater)

24. Her (Spike Jonze)

25. Phantom Thread (Paul Thomas Anderson)

26. Anatomy of a Fall (Justine Triet)

27. Adaptation (Spike Jonze)

28. The Dark Knight (Christopher Nolan)

29. Arrival (Denis Villeneuve)

30. Lost in Translation (Sofia Coppola)

31. The Departed (Martin Scorsese)

32. Bridesmaids (Paul Feig)

33. A Separation (Asghar Farhadi)

34. WALL-E Andrew Stanton)

35. A Prophet (Jacques Audiard)

36. A Serious Man (Joel & Ethan Coen)

37. Call Me By Your Name (Luca Guadagnino)

38. Portrait of A Lady on Fire (Celine Sciamma)

39. Lady Bird (Greta Gerwig)

40. Yi Yi (Edward Yang)

41. Amelie (Jean-Pierre Jeunet)

42. The Master (Paul Thomas Anderson)

43. Oldboy (Park Chan-wook)

44. Once Upon A Time in Hollywood (Quentin Tarantino)

45. Moneyball (Bennett Miller)

46. ROMA (Alfonso Cuaron)

47. Almost Famous (Cameron Crowe)

48. The Lives of Others (Florian Henckel Von Donnersmarck)

49. Before Sunset (Richard Linklater)

50. Up! (Pete Docter)

51. 12 Years A Slave (Steve McQueen)

52. The Favourite (Yorgos Lanthimos)

53. Borat (Larry Charles)

54. Pan’s Labyrinth (Guillermo Del Toro)

55. Inception (Christopher Nolan)

56. Punch-Drunk Love (Paul Thomas Anderson)

57. Best in Show (Christopher Guest)

58. Uncut Gems (Josh and Benny Safdie)

59. Toni Erdmann (Maren Ade)

60. Whiplash (Damien Chazelle)

61. Kill Bill Vol. 1 (Quentin Tarantino)

62. Memento (Christopher Nolan)

63. Little Miss Sunshine (Dayton & Faris)

64. Gone Girl (David Fincher)

65. Oppenheimer (Christopher Nolan)

66. Spotlight (Tom McCarthy)

67. TAR (Todd Field)

68. The Hurt Locker (Kathryn Bigelow)

69. Under The Skin (Jonathan Glazer)

70. Let The Right One In (Tomas Alfredson)

71. Ocean’s Eleven (Steven Soderbergh)

72. Carol (Todd Haynes)

73. Ratatouille (Brad Bird)

74. The Florida Project (Sean Baker)

75. Amour (Michael Haneke)

76. O Brother, Where Art Thou (Joel & Ethan Coen)

77. Everything Everywhere All At Once (The Daniels)

78. Aftersun (Charlotte Wells)

79. Tree of Life (Terrence Malick)

80. Volver (Pedro Almodovar)

81. Black Swan (Darren Aronofsky)

82. The Act of Killing (Joshua Oppenheimer)

83. Inside Llewyn Davis (Joel & Ethan Coen)

84. Melancholia (Lars Von Trier)

85. Anchorman (Adam McKay)

86. Past Lives (Celine Song)

87. The Fellowship of the Ring (Peter Jackson)

88. The Gleaners and I (Agnes Varda)

89. Interstellar (Christopher Nolan)

90. Frances Ha (Noah Baumbach)

91. Fish Tank (Andrea Arnold)

92. Gladiator (Ridley Scott)

93. Michael Clayton (Tony Gilroy)

94. Minority Report (Steven Spielberg)

95. The Worst Person in the World (Joachim Trier)

96. Black Panther (Ryan Coogler)

97. Gravity (Alfonso Cuaron)

98. Grizzly Man (Werner Herzog)

99. Memories of A Murder (Bong Joon-ho)

100. Superbad (Greg Motolla)

1/20

Ładowanie odtwarzacza...

Polecane

Od klasyki po awangardę – najgorętsze wystawy września

Kanon według Times Square. New York Times wybrał sto najważniejszych filmów XXI wieku

Polecane

Od klasyki po awangardę – najgorętsze wystawy września

12 mocnych, wrześniowych premier w kinach

10 gorących premier na platformach streamingowych we wrześniu

10 najlepszych filmów do obejrzenia we wrześniu

Sztuka erotyczna na Instagramie. 8 gorących profili, które warto obserwować

15 filmów erotyczno-psychologicznych na platformach streamingowych

Polecane

Od klasyki po awangardę – najgorętsze wystawy września

12 mocnych, wrześniowych premier w kinach

10 gorących premier na platformach streamingowych we wrześniu

10 najlepszych filmów do obejrzenia we wrześniu

Sztuka erotyczna na Instagramie. 8 gorących profili, które warto obserwować

15 filmów erotyczno-psychologicznych na platformach streamingowych