Kultowe bajki z czasów PRL – trwały 10 minut i bywały psychodeliczne

Autor: Agnieszka Sielańczyk

11-09-2025

Kultowe bajki z czasów PRL – trwały 10 minut i bywały psychodeliczne

fot. materiały prasowe

W PRL-u godzina 19 miała szczególne znaczenie dla każdego dziecka. To właśnie wtedy rozpoczynała się najważniejsza chwila dnia – czas na dobranockę. Przypominamy klasyki animacji dla dzieci.

Wyprodukowane przez Se-Ma-For czy Studio Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej animacje, krążyły wymiennie z produkcjami z Czechosłowacji i oczywiście Rosji. Świat bajek zza żelaznej kurtyny miał swoje plusy – przemycał nieco psychodelii do szarej rzeczywistości lat 70., 80. i wczesnych 90.

Reksio, Bolek i Lolek, Pszczółka Maja – to tylko kilka z tytułów, które pokochaliśmy za dzieciaka. Do hitów należał też Krecik, Wilk i zając, Zaczarowany ołówek i oczywiście Colargol, kochany, choć raczej nieudaczny, francuski miś.

Przypominamy tytuły kultowych bajek, na których kolejne odcinki czekały dzieci w czasach PRL-u.

1/12

Krecik

„Krecik” to klasyczna kreskówka dla dzieci, której głównym bohaterem jest sympatyczny krecik o imieniu Krtek. Stworzony przez czeskiego twórcę Zdenka Milera, zadebiutował w 1956 roku i szybko zdobył serca dzieci na całym świecie. Krtek jest znany ze swojej ciekawości, uroku i zawsze uśmiechniętej buźki.

Wszystko ok, gdyby nie dźwięki, które wydawał główny bohater bajki – jego odgłos „ajuu” i „ojoj” znany był w całej Europie Wschodniej. Wielu fanów bajki uważa ponadto, że w jednym z odcinków („Kolorowy sen krecika”) krecik przyjmuje LSD, po którym leży na trawie z przypadkowo spotkanym, nagim mężczyzną.

Bajki z mchu i paproci

Żwirek i Muchomorek to kolejne postaci wymyślone przez Václava Čtvrteka z Czechosłowacji. Filmowa wersja powstała w 1968 roku pod okiem reżysera Zdenka Smetany w praskim studiu filmów animowanych. Bohaterowie to prawdopodobnie mieszkający wspólnie przyjaciele o skrajnie odmiennych charakterach.

To stąd wynikały między nimi nieustanne kłótnie, zawsze jednak kończące się porozumieniem. W osiągnięciu kompromisu, skrzatom często pomagała fajka pełna suszu – sposób doceniany przez wielu po dziś dzień. Panowie często nie ogarniali, co się z nimi dzieje – lewitowali, śnili na jawie, lunatykowali, nie łączyli faktów itd.

Miś Uszatek

Postać ta zaczęła swoją historię na kartach książek i czasopism dla dzieci, będąc owocem twórczości Czesława Janczarskiego i ilustracji Zbigniewa Rychlickiego. Jednak prawdziwą popularność przyniósł mu serial wyprodukowany w łódzkim studiu Se-ma-for, gdzie głosu użyczył mu utalentowany aktor Mieczysław Czechowicz. Po śmierci Janczarskiego, scenariusz do 104 odcinków stworzył Janusz Galewicz.

Miś był nudny – odpowiedzialny i zasadniczy, ale miał psotnych przyjaciół, którzy urozmaicali kolejne odcinki bajki. Niezapomniany dubbing.

Wodnik Szuwarek

Główną postacią serialu jest wodnik (w wierzeniach słowiańskich demon opiekujący się zbiornikiem wodnym) o imieniu Szuwarek. Na Szuwarka wystarczy jedno spojrzenie i wszystko jest jasne – skądś w końcu magia musi się brać. Szuwarek zamieszkuje staw Szmaragdowe Oczko.

Ma skórę i ubranie koloru zielonego, siedem sterczących włosów na czubku głowy, duży nos w kształcie wiszącej kropli, okrągłe i odstające uszy. Jest ciekawski i sprytny. Pomaga potrzebującym, serwując mieszanki ziół.

Miś Colargol

Tytułowy Miś Colargol to miękki pluszowy miś, który posiadał magiczny koralik na brzuchu. Jego przygody, zawsze nacechowane pozytywną energią, zapewniały dzieciom wiele radości i nauki. Wraz ze swoimi przyjaciółmi, Króliczkiem Cebulaczkiem czy Kaczką Kwaczką, Miś Colargol zgłębiał barwny świat przygód, ucząc młodych widzów wartości przyjaźni i współpracy.

Bywało, że Colargol opuszczał Ziemię na rzecz eksploracji kosmosu. Wtedy dzieci dowiadywały się, że Marsjanie to wielkie, krwiożercze koparki i nie warto tam zaglądać.

Bolek i Lolek

„Bolek i Lolek” to polska kreskówka stworzona przez Włodzimierza Nahornego, której przygody bawiły dzieci od lat 60. do 80. XX wieku. Dwaj sympatyczni bracia różnili się charakterem, ale zawsze gotowi byli na wspólne przygody. Bolek, o charakterystycznym nosie, był bardziej rozważny, podczas gdy Lolek, z okrągłą główką, był bardziej spontaniczny. Popularność tej bajki sprawiła, że stała się ona często wspominaną częścią krajobrazu PRL-u.

Pampalini łowca zwierząt

„Pampalini, Łowca Zwierząt” to polska produkcja, która zyskała popularność w latach 80. XX wieku. Główny bohater, Pampalini, to ekscentryczny łowca zwierząt, którego celem było pomaganie zwierzętom w potrzebie. W każdym odcinku Pampalini stawiał czoła różnym wyzwaniom, ratując zwierzęta przed niebezpieczeństwem. Bajka dobra – dzikie zwierzeta zawsze pozostawały w swoich naturalnych warunkach.

Wilk i zając

„Nu, Zajec! Nu pagadi!” weszło na stałe do języka pokolenia, które wychowało się na przygodach długouchego i jego wiecznego prześladowcy. Jedni kibicowali Zającowi – sympatycznemu i sprytnemu, inni trzymali kciuki za nieustępliwego Wilka.

Kreskówka powstała w 1969 roku w radzieckim studiu Sojuzmultfilm, a jej twórcą był Wiaczesław Kotionoczkin. Serial cieszył się dużą popularnością zwłaszcza w krajach bloku wschodniego. Na podstawie kreskówki powstały gry oraz m.in. breloczki z podobiznami głównych bohaterów.

Zaczarowany ołówek

Polski X-man. Miał ołówek, który rysował przedmiot następnie się materializujący. Piotrek i jego piesek powstali w Studiu Małych Form Filmowych Se-ma-for. Magiczny przedmiot bohater tego serialu otrzymał od Krasnoludka złapanego w pułapkę na myszy. Każde dziecko marzyło o ołówku, podobnie zresztą jak o pierścielu Arabeli z czeskiego serialu fabularnego.

Porwanie Baltazara Gąbki

Karramba! Zanim jeszcze Netflix wyprodukował „Chyłkę” i „Szadź”, szpieg o kryptonimie Don Pedro de Pommidore wyskakiwał niespodziewanie zza rogu, strasząc niejednego młodego widza. Naukowiec Baltazar Gąbka zostaje porwany, a na ratunek z Krakowa wyruszają Smok Wawelski i dziarski kucharz Bartolini Bartłomiej Herbu Zielona Pietruszka. To niewątpliwie najpopularniejszy szpiegowski thriller tamtych czasów.

Bajka powstała w latach 1969-1970 w Studiu Filmów Rysunkowych w Bielsko-Białej na postawie książki autorstwa Stanisława Pagaczewskiego pod tym samym tytułem.

Dziwne przygody Koziołka Matołka

„W Pacanowie kozy kują, więc Koziołek, mądra głowa…” – tak rozpoczynał się każdy kolejny odcinek przygód Koziołka. Serial nakręcono w latach 1969-1971 w warszawskim Studiu Miniatur Filmowych. Powstał na podstawie komiksu Kornela Makuszyńskiego i Mariana Walentynowicza. Koziołek nie był szczególnie mądry, ale wzbudzał sympatię dzieciaków, które śledziły losy wielkiego fana kapusty i spodenek na szelkach.

Pszczółka Maja

„Gdzieś jest lecz nie wiadomo gdzie…” – tekst piosenki i wykonanie Zbigniewa Wodeckiego przyciągało najmłodszych widzów przed telewizory. Ta austriacko-japońsko-zachodnioniemiecka kreskówka składała się z dwóch serii po 52 odcinki. W Polsce popularna w latach 80. i 90. Przygody dzielnej Mai i jej przyjaciela Gucia oparto na na książce niemieckiego pisarza Waldemara Bonselsa. Niezapomniana Tekla – pajęczyca grającana skrzypcach, której muzyki nie znosili mieszkańcy łąki.