Materiał pochodzi z numeru K MAG La Dolce Vita 2011, tekst: Marcin Różyc.

Były za to biuściaste aktorki o wydatnych pupach i szykowne gwiazdy stworzone dla i przez męskiego, heteroseksualnego widza. Damy światowego kina dumne ze swej kobiecości triumfowały na ekranie jako seksowne kociaki, tworzyły niezapomniane role kina rozrywkowego i intelektualnego, a także cierpiały przez to, że były towarem.

Sophia Loren

Duży dekolt, kocie oczy, wydatna dolna warga i usta ułożone w charakterystyczny grymas, do tego dumnie sterczący biust, talia osy, obfita pupa i niebywały talent – to jedna z najdoskonalszych aktorek w historii światowego kina, seksbomba należąca do najpiękniejszych kobiet świata, wreszcie przedmiot pożądania, stworzony, by służyć męskiemu spojrzeniu.

Loren (prawdziwe nazwisko aktorki to Sofia Scicolone Villani) urodziła się w 1934 roku w rzymskim slamsie. Wychowywała ją samotna matka. Sofia cudem przeżyła II wojnę światową, która dla dziewczyny oznaczała: głód, bombardowania, gwałty i tułaczkę. Karierę aktorki rozpoczęła w 1949 roku, gdy podczas wyborów Miss Rzymu zauważył ją Carlo Ponti, producent filmowy i późniejszy mąż gwiazdy, z którym wspólnie stworzyli boginię seksu i kina o pseudonimie Sophia Loren.

Sophia Loren, Annex, z archiwum

Loren to nie tylko symbol seksu i wielka aktorka, ale także modowa ikona z okładek „Elle”, „Vogue” i „Harperʼs Bazaar”. Głęboki dekolt z tyłu i z przodu, rękawiczki sięgające łokci, czerwona mini lub długa, powłóczysta suknia bez ramion, a także futra i diamenty to nieodłączne atrybuty gwiazdy. Sophia Loren wykreowała najważniejsze modowe klisze XX wieku. Bez niej nie byłoby chociażby Amy Winehouse, której podniesiona retrofryzura wzorowana jest na uczesaniu Zoe, bohaterki noweli „La riffa” Vittorio de Sicy z filmowego cyklu „Boccaccio 70”. Na Loren stylizowana była również Madonna we włoskiej kampanii Dolce & Gabbana wiosna-lato 2010. Piosenkarka przypominała seksowną, sycylijską mammę z dużym biustem i wydatną pupą. Wizerunek gwiazdy wykorzystują również twórcy kampanii amerykańskiego Guessa, bezpośrednio cytując stylizacje Sophii Loren.

alt text

„Wczoraj, dziś i jutro”, z archiwum

W filmie Vittorio de Sici „Wczoraj dziś, jutro” z 1963 roku Loren zagrała przełomową dla światowego kina i niezwykle odważną scenę striptizu, powtórzoną trzydzieści lat później w „Prêt-à-porter” Roberta Altmana. Bielizna, w której wystąpiła w 1963, to obok kostiumu Jeana-Paula Gaultiera zaprojektowanego dla Madonny i futurystycznego pancerza Barbarelli od Paco Rabanne, najsłynniejszy gorset w historii mody. Czarny zestaw złożony z gorsetu, pończoch z podwiązkami i ażurowego szlafroczka, który niegdyś wywoływał skandal, dziś do znudzenia cytowany jest przez kreatorów mody.

Jednak Sophia Loren to przede wszystkim genialna aktorka, którą pokochało zarówno Hollywood, jak i Europa. Po roli Cesarii w filmie Vittoria De Sici „Matka i córka”, którego akcja toczy się w czasie II wojny światowej, Loren zostaje ikoną włoskiego neorealizmu. Za rolę otrzymała m.in. Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej i Złotą Palmę w Cannes. Główna bohaterka filmu to właścicielka dobrze prosperującego sklepu w Rzymie, niezwykle silna kobieta i zarazem nadopiekuńcza matka, która ucieka z miasta, by chronić córkę przed bombardowaniami. Cesaria i Rosetta, tułając się po zdziczałym kraju, pełnym zagubionych i zdemoralizowanych żołnierzy, zostają brutalnie zgwałcone. Wojenna rzeczywistość sprowadza je do roli towaru, potrzebnego żołnierzom jak alkohol czy tytoń. Cesaria to dojrzała, wybujała kobiecość. Rosetta to dziewiczość i czystość.

alt text

„Matka i córka”, z archiwum

Z kolei w filmie „Szczęśliwy dzień” Ettore Scoli z 1977 roku Sophia Loren jest zaniedbaną matką wielodzietnej rodziny i zdradzaną żoną, która za dnia gotuje i sprząta, a nocą posłusznie oddaje się odrażającemu mężowi. Antonietta żyje w faszystowskim Rzymie. Akcja rozgrywa się w dniu włoskiej wizyty Adolfa Hitlera. Kiedy wszyscy udają się na defiladę, Antonietta przeżywa pierwszy przyjemny seks w życiu – z gejem. Kochanek bohaterki (Marcello Mastroianni), być może jedyny prawdziwy przyjaciel w jej życiu, tego samego dnia zostaje aresztowany i wywieziony na daleką wyspę, gdzie izoluje się sodomitów. Antonietta zostaje w kobiecym więzieniu, pozbawiona możliwości wyboru, otoczona przez faszystowską rzeczywistość.

Tragedia kobiety całkowicie zależnej od mężczyzn pojawia się nawet w pozornie lekkiej komedii romantycznej zatytułowanej „Hrabina z Hongkongu” w reżyserii Charlesa Chaplina. Sophia Loren wcieliła się tu w rolę ekskluzywnej prostytutki, która podejmuje ryzykowną próbę ucieczki od dawnego życia. Wyzwolenie możliwe jest tylko dzięki pomocy miliardera Ogdena Mearsa, granego przez Marlona Brando, którą tytułowa hrabina otrzymuje w wyniku podstępu. Pod płaszczykiem bardzo zabawnej skądinąd komedii ukryty jest tragiczny los kobiety, która może zostać albo żoną, albo prostytutką, trzecią drogą jest więzienie.

Monica Vitti

Monica Vitti, muza, aktorka i partnerka Michelangelo Antonioniego, to nie tylko bosko piękna ikona ambitnej, włoskiej kinematografii, to również bohaterka świata, w którym nie ma szczęścia.

W filmie „Czerwona Pustynia” z 1964 roku Michelangelo Antonioni kontrastuje Vitti z przemysłowym krajobrazem zamglonej, zagrożonej epidemią Rawenny. Główna bohaterka Giuliana nie pasuje do bogatego świata inżynierów, inwestorów, mężów, kochanków i ojców. Po terapii w szpitalu psychiatrycznym i próbie samobójczej usiłuje wrócić do normalności. Z marnym skutkiem stara się być żoną, matką, kobietą.

„Zrobiłam wszystko, żeby – jak to mówią w klinice: włączyć się w rzeczywistość. Można by sądzić, że mi się to udało. Zdołałam nawet zostać niewierną żoną”, mówi Giuliana do kochanka, pierwszego człowieka, z którym próbuje być szczera.

Bohaterka podejmuje tragiczną próbę nawiązania kontaktu z „normalnym” światem i ludźmi. Wokół otacza ją jednak odhumanizowana rzeczywistość, w której zamiast drzew są maszyny, zamiast jezior ścieki, a zamiast uczuć jest przerażająca pustka.

alt text

„Czerwona Pustynia”, z archiwum

We wcześniejszej o cztery lata „Przygodzie” grana przez Vitti Claudia żyje w świecie dobrobytu i obyczajowej swobody. Obraca się w gronie królów i królowych życia, którzy wolny czas spędzają na przyjęciach i jachtach. Ich codzienność, pozornie wypełniona blagą i nudą, podszyta jest panicznym lękiem, płynącym z osamotnienia i braku miłości. Kiedy znika Anna, przyjaciółka Claudii, ta natychmiast zakochuje się w odrzuconym przez nią narzeczonym. Claudia przeżywa tragiczny romans, szukając jednocześnie ukochanej przyjaciółki. Anna nigdy się nie znajdzie, tak jak miłość nie znajdzie spełnienia.

alt text

„Przygoda”, z archiwum

Chociaż Vitti była przede wszystkim bohaterką intelektualnego kino Antonioniego, pozostała włoską heroiną, stworzoną przez i dla mężczyzn. Wizerunek podporządkowanej męskiemu spojrzenie piękności przenalizowała amerykańska fotografka Cindy Sherman. Monica Vitti były dla niej jedną z inspiracji do fotograficznego cyklu „Untitled Film Stills”. Fotografka wcieliła się w nim w role wielkich aktorek z lat 60. Na jednej z fotografii Sherman jako półnaga blond piękność leży upozowana w pościeli z rozdziawioną buzią, sugerującą seks oralny lub penetrację. Na innej artystka portretuje się w bibliotece, wystylizowana na młodą intelektualistkę ze sterczącymi biustem czekającym na dłonie faceta. Sherman bada role przypisane kobietom żyjącym w patriarchalnym świecie, w którym stworzono figurę kobiety jako męskiego fetyszu i istoty słabszej.

Monica Vitti, podobnie jak Sophia Loren, jest ważną postacią dla mody. W lipcu 1962 pojawia się na okładce francuskiego „Elle”, trzy lata później jest na jedynce brytyjskiego „Vogueʼa”. W angielskim magazynie wystąpiła w supermodnej kwiecistej spódnicy, zielonej bluzce, z charakterystyczną blond fryzurą. Uczesanie i włosy były zawsze jednym z aktorskich atrybutów Vitti, pomagały jej zarówno gdy grała zmysłowe piękno, jak i szaleństwo.

Monica Vitti jest również ikoną stylu dla jednej z najsłynniejszych redaktorek i stylistek mody – Giovanny Battaglii. Wizerunek aktorki był także inspiracją dla najnowszej, jesienno-zimowej kolekcji polskiej projektantki Ani Kuczyńskiej.

Monica Bellucci

Najmłodszą włoską ikoną światowego kina jest Monica Bellucci. Z jednej strony podręcznikowa seksbomba z wielkim biustem, zmysłowym spojrzeniem i falującą pupą, z drugiej mistrzyni trudnego aktorstwa. Kulminacją aktorskich zdolności gwiazdy była postać Alex z filmowego dramatu „Nieodwracalne” w reżyserii Gaspara Noé z 2002 roku. Monica Bellucci zagrała w nim ofiarę brutalnego gwałtu. Nie oszczędzając nam żadnych szczegółów, stworzyła jedną z najokrutniejszych scen we współczesnym kinie.

alt text

„Nieodwracalne”, z archiwum

Bellucci zaczynała jako modelka pod koniec lat 80. Do historii mody przejedzie jako muza i twarz Dolce & Gabbana. Gwiazda wystąpiła u boku Isabelli Rossellini w sławnej kampanii kolekcji wiosna/lato 1992. Zagrała w niej półnagą, imprezującą celebrytkę otoczoną stadem napalonych adoratorów i paparazzich.

Kinowa kariera Bellucci zaczęła się od epizodycznej roli narzeczonej hrabiego Drakuli w kultowym horrorze Francisa Forda Coppoli „Dracula” z 1992 roku. Aktorka zagrała wyuzdaną, przesiąkniętą pożądaniem, czołgającą się u stóp Drakuli wampirzycę.

„(...) były ciemnowłose i miały wysokie, orle nosy, tak jak hrabia, i wielkie, przenikliwe, czarne oczy, które w bladym świetle księżyca wyglądały prawie tak jakby były czerwone. […] miały olśniewające, białe zęby, które błyszczały jak perły spomiędzy rubinu ich lubieżnych warg”, tak pierwowzór postaci narzeczonej opisuje Bram Stoker w gotyckiej powieści „Drakula”.

Maria Janion w wampirzycy dostrzega uosobienie femme fatale (Maria Janion „Wampir. Biografia Symboliczna”), która jest przeciwieństwem akceptowanej w kulturze figury kobiety anioła. Antonimem anioła jest również Bellucci.

alt text

„Malena”, z archiwum

Pierwszą uznaną przez krytykę rolę zagrała w „Malenie” w reżyserii Giuseppe Tornatore z 2000 roku. Tytułowa Malena Scordia to piękność z małego sycylijskiego miasteczka w czasach II wojny światowej. Obiekt pożądania mężczyzn i chłopców z całego miasta staje się przedmiotem nienawiści dla zazdrosnych kobiet. Ponieważ Scordia żyje samotnie, jej mąż zginął ponoć podczas walki, oskarżana jest o cudzołóstwo. Prowincjonalna społeczność przekonana jest, że atrakcyjna kobieta musi być dziwką i seksoholiczką. Nie ma tu miejsca dla atrakcyjnej kobiety, żyjącej bez męża. Malena, oskarżona o uprawianie nierządu, staje w końcu przed sądem za zbrodnię, której nie popełniła. Gdy pozostaje bez środków do życia, nie może znaleźć pracy, bo jest „za seksowna”, zaczyna sypiać z mężczyznami, by zapłacić, najpierw za niesprawiedliwy proces, a później również za jedzenie. W końcu zmuszona biedą i wtrącona w rolę przez wyobrażenia i stereotypy zostaje prostytutką obsługującą niemieckich nazistów. Po wyzwoleniu, gdy faszystowskie Włochy stoją już po alianckiej stronie, kobiety dokonują samosądu. Katują Malenę na centralnym placu, golą jej głowę, biją, w końcu wyrzucają z miasta. Zaakceptują ją dopiero, gdy wróci z cudownie ocalonym i kalekim mężem, bez niego mogła być jedynie kurwą.