Art & Dizajn

Dzieła sztuki na planie filmowym. Jak malarstwo i rzeźba budują narrację filmową

09-10-2025
Dzieła sztuki na planie filmowym. Jak malarstwo i rzeźba budują narrację filmową
fot. kadr z filmu „Zwierzęta Nocy”
Wielu reżyserów sięga po dzieła sztuki, by wzbogacić swoje filmy o głębsze znaczenia i estetyczne odniesienia. Prawdziwe obrazy, rzeźby czy instalacje stają się częścią narracji, nadając jej dodatkową warstwę interpretacyjną.
Kiedy Pierce Brosnan jako Thomas Crown składa płótno Moneta do dwóch i wpycha je do tytanowej walizki, każdy miłośnik sztuki czuje dreszcz grozy. Reżyser John McTiernan przyznał później, że ta scena wzbudziła tyle kontrowersji podczas testów, iż musiał ją znacznie skrócić. Widzowie nie mogli znieść obrazu niszczonego arcydzieła – nawet fikcyjnego. Ta reakcja mówi coś istotnego o naszym stosunku do sztuki w kinie: gdy oryginały pojawiają się na ekranie, przestają być tłem. Stają się współbohaterami.
Umieszczenie prawdziwego dzieła sztuki w filmie wymaga przejścia przez skomplikowany proces prawny – filmy muszą uzyskać zgodę artystów, ich spadkobierców lub właścicieli praw autorskich. Zgodnie z Copyright Term Extension Act z 1998 roku dzieła wchodzą do domeny publicznej 70 lat po śmierci artysty, do tego czasu prawa zatrzymują twórcy lub ich spadkobiercy.
Ellen Brill, ośmiokrotnie nominowana do Emmy scenografka, przyznaje wprost:
„Sztuka to jedna z najtrudniejszych części naszej pracy. Naprawdę”.
Zdarzają się jednak tytuły, w których prawdziwe dzieła sztuki stają się częścią narracji. Wybraliśmy kilka z nich.
tekst: Mania Krawczyk
1/8
„Zwierzęta Nocy” (Tom Ford)
W filmie Toma Forda, sztuka współczesna pełni rolę nie tylko dekoracyjną, ale i narracyjną. W przestrzeni galerii sztuki, której właścicielką jest bohaterka, pojawiają się prace między innymi Jeffa Koonsa, Alexandra Caldera, Joan Mitchell i Jacka Piersona. Ich dzieła, takie jak „Balloon Dog” Koonsa czy „Snow Flurry” Caldera, stanowią tło dla kluczowych scen, ale i nawiązują do emocji bohaterki, podkreślając napięcie i odzwierciedlając jej spojrzenie na świat.
„Wielkie Piękno” (Paolo Sorrentino)
Film Sorrentino to gest podziwu dla Rzymu oraz dla włoskiej sztuki i kultury. W jednej ze scen pojawia się obraz Rafaela „La Fornarina”, który staje się punktem wyjścia do refleksji nad przemijaniem i poszukiwaniem piękna. Obraz ten, zmysłowy i pełen tajemnicy, idealnie wpisuje się w klimat filmu, będąc symbolem utraconej młodości i nieosiągalnego ideału.
„Powidoki” (Andrzej Wajda)
Film Wajdy to biografia Władysława Strzemińskiego, polskiego malarza i teoretyka sztuki. W filmie pojawiają się reprodukcje jego dzieł, takie jak „Kompozycja przestrzenna” czy „Pejzaż”. Te pełne geometrycznych form i harmonii obrazy, stanowią tło dla opowieści o artyście walczącym z systemem i własnymi przekonaniami.
„Ostatnia rodzina” (Jan P. Matuszyński)
W filmie przedstawiającym życie rodziny Beksińskich sztuka stanowi integralną część opowieści. Wykorzystano oryginalne prace Zdzisława Beksińskiego pochodzące zarówno z Muzeum Historycznego w Sanoku, jak i z prywatnej kolekcji Piotra Dmochowskiego. Obrazy te, pełne mrocznej, surrealistycznej estetyki, charakterystycznej dla malarza, tworzą tło dla historii rodzinnych relacji i artystycznego świata Beksińskich, podkreślając atmosferę niepokoju.
„Dziewczyna z perłą” (Peter Webber)
W filmie Webbera sztuka jest nie tylko tematem, ale i medium narracyjnym. Obraz „Dziewczyna z perłą” autorstwa Jana Vermeera staje się centralnym punktem opowieści, wokół którego kręci się cała fabuła. Sam proces tworzenia obrazu, relacja między artystą a modelką, stają się pretekstem do rozmyślań nad sztuką, twórczością i relacjami międzyludzkimi.
„Uśmiech Monalizy” (Mike Newell)
Film Newella to historia o nauczycielce sztuki, która stara się otworzyć swoje uczennice na świat sztuki i nauczyć niezależnego myślenia. Obraz „Mona Lisa” Leonarda da Vinci jest obecny w tle, stanowiąc symbol klasycznej sztuki i tradycyjnych wartości. W kontekście filmu dzieło to staje się punktem wyjścia do dyskusji o roli kobiet w sztuce i społeczeństwie.
„Kod da Vinci” (Ron Howard)
W filmie „Kod da Vinci” sztuka odgrywa istotną rolę w narracji. W scenach kręconych w Luwrze pojawiają się autentyczne dzieła, takie jak „Mona Lisa” Leonarda da Vinci, „Madonna of the Rocks” oraz „Wenus z Milo”. Te obrazy i rzeźby nie tylko stanowią tło dla akcji, ale również są elementami fabuły, prowadzącymi bohaterów do rozwiązania zagadki. Oczywiście, podczas kręcenia filmu w Luwrze używano replik dzieł sztuki, aby chronić cenne oryginały przed uszkodzeniem przez oświetlenie filmowe.
„Ludzkie dzieci” ( Alfonso Cuarón)
W jadalni Nigela wisi monumentalna „Guernica” Picassa z 1937 roku - obraz namalowany w odpowiedzi na zbombardowanie baskijskiego miasteczka przez faszystowskie siły Franco. Zarówno obraz Picassa, jak i rzeźba Michała Anioła służą ustaleniu charakteru Nigela jako skorumpowanego urzędnika, który uważa się za wyrafinowanego kolekcjonera, gdy w rzeczywistości jest tylko szabrownikiem. Najważniejsze jest to, że „Guernica” pojawia się na ekranie, ponieważ obraz, podobnie jak sam film, zmaga się z tematami wojny, totalitaryzmu i cierpienia niewinnych. Ten sam obraz jest narysowany na ścianie tunelu, którym Theo i Kee uciekają łodzią. W kontekście Ark of the Arts „Guernica” nie może już niepokoić ani prowokować, ponieważ świat, który miała konfrontować, zamknął ją za szkłem i nazwał to zarządzaniem dziedzictwem.
FacebookInstagramTikTokX

Polecane

Nowe niemieckie prawo umożliwi pochówek z pupilem

Nowe niemieckie prawo umożliwi pochówek z pupilem

Timothée Chalamet zgolił włosy. Fryzurę ujawnił podczas transmisji na żywo

Timothée Chalamet zgolił włosy. Fryzurę ujawnił podczas transmisji na żywo

Nowy kampus Akademii Muzycznej w Bydgoszczy zapiera dech w piersiach

Nowy kampus Akademii Muzycznej w Bydgoszczy zapiera dech w piersiach

Nowa era Gaultiera? Duran Lantink wywraca wybieg do góry nogami

Nowa era Gaultiera? Duran Lantink wywraca wybieg do góry nogami

„Die my love” – Robert Pattinson i Jennifer Lawrence jako niezrównoważone małżeństwo [ZWIASTUN]

„Die my love” – Robert Pattinson i Jennifer Lawrence jako niezrównoważone małżeństwo [ZWIASTUN]

Gramatyka gier. Nowa wystawa w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej [PATRONAT]

Gramatyka gier. Nowa wystawa w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej [PATRONAT]